Inleiding

Voor u ligt de Kadernota 2026-2029 van de gemeente Nieuwkoop. Deze nota vormt de opmaat naar de Programmabegroting 2026 en bevat de financiële en beleidsmatige uitgangspunten voor de komende jaren. Naast een vooruitblik op 2026 en de jaren daarna, kijken we ook terug op het jaar 2025.

In 2024 heeft de gemeente preventief een aantal bezuinigingsmogelijkheden doorgevoerd in het kader van het traject ‘Nieuwkoop blijvend in Evenwicht’. 
Vanwege het verwachte ‘ravijnjaar’ vanaf 2026 en de daarmee samengaande bezuinigingen was het tot aan de Voorjaarsnota van het Rijk onduidelijk of gemeenten aanvullende middelen zouden ontvangen. Pas met de publicatie van de Voorjaarsnota van het Rijk kwam er meer duidelijkheid over de te verwachten financiële compensatie. 

De Voorjaarsnota stelt onder andere extra middelen beschikbaar om de terugval in het gemeentefonds te dempen en levert een tijdelijke bijdrage aan de tekorten Jeugdzorg. Zo krijgen gemeenten de komende drie jaar meer middelen voor Jeugdzorg, maar daarna juist minder. Wel is met de tegemoetkoming door het Rijk ademruimte ontstaan die gebruikt kan worden om de inzet op de transformatie van het jeugdstelsel te versterken. Na 2028 zijn financiën rondom jeugdzorg onzeker. 

Uit de Voorjaarsnota blijkt dat de problematiek van het ravijnjaar niet zozeer is opgelost, maar slechts met twee jaar is verschoven. Dit is ook zichtbaar in de vertaling naar de ramingen in deze Kadernota.
Gezien die blijvende financiële onzekerheid heeft het college gekozen voor een beleidsarme benadering voor de Kadernota 2026, gericht op het behoud van een meerjarig sluitende begroting. 

1. Beleidsarme kadernota
2. Geen nieuwe taken zonder dekkende inkomsten
3. Realistische ramingen voor bestaande taken
4. Streven naar een meerjarig sluitende begroting

Het college vindt het niet verantwoord om het ene jaar te bezuinigen, met alle daarbij horende gevolgen, en vervolgens in het daaropvolgend jaar een begroting te presenteren die uitgaat van optimisme en groei.

Het college begroot daarom met realisme en enige terughoudendheid. 

De directe financiële druk lijkt met de doorrekening van de Voorjaarsnota voor 2026 en 2027 te zijn afgenomen, maar blijft onzeker op de langere termijn. De structurele opgave blijft onverminderd groot en het is daarom belangrijk om financieel structureel in evenwicht te blijven óók na 2028. 

In deze Kadernota zijn de ontwikkelingen verwerkt die financieel vertaald of benaderd kunnen worden. Daarnaast zijn er verschillende ontwikkelingen die we zien aankomen, maar waar we nog geen beeld kunnen geven van de financiële gevolgen. Daarbij denken we aan bijvoorbeeld:

• Netcongestie: de beperkte capaciteit op het stroomnet maakt de uitvoering van diverse projecten in de gemeente onzeker. Dit kan leiden tot vertragingen en hogere kosten, maar de exacte gevolgen zijn nog onduidelijk.
• Stikstof: ontwikkelingen vanuit Rijksbeleid zoals de stikstofaanpak of klimaatmaatregelen zijn nog steeds niet duidelijk. Keuzes of maatregelenpakketten hebben mogelijk invloed op lokale opgaven of ontwikkelingen.
• Organisatie: De samenleving verandert in rap tempo. Denk aan de groeiende complexiteit van maatschappelijke opgaven, de voortdurende digitalisering en veranderingen in wet- en regelgeving. Deze ontwikkelingen vragen van ons dat we blijven nadenken over hoe we als organisatie ook in de toekomst wendbaar en effectief kunnen blijven functioneren. Daarom verkennen we hoe we als organisatie wendbaar kunnen blijven inspelen op de ontwikkelingen die op ons afkomen. Dit vraagt om voortdurende reflectie op onze manier van werken en organiseren, waarbij we oog houden voor samenhang, continuïteit en aanpassingsvermogen. We oriënteren ons breed op wat nodig is om ook richting de toekomst doelgericht en zorgvuldig te blijven functioneren. Daarbij streven we ernaar om op een evenwichtige manier om te gaan met de veranderende context, met aandacht voor de balans tussen beschikbare capaciteit, inhoudelijke opgaven en het stellen van duidelijke prioriteiten.
• Zwembad: in verband met de huidige netcongestie kunnen we het nieuw te bouwen zwembad voorlopig waarschijnlijk niet op de reguliere wijze op het stroomnet aansluiten. We onderzoeken alternatieve mogelijkheden voor de energievoorziening. Als een alternatieve energievoorziening mogelijk blijkt, vraagt dit waarschijnlijk om extra investeringen.
• Verenigingenvraagstuk Langeraar: dit vraagstuk hangt samen met de mogelijke centrumontwikkelingen rondom Parola en de uitwerking van het amendement 3 ha locaties (30 januari 2025). Voor de beoogde ontwikkelingen, verplaatsing van functies en/of aankoop van een pand is beperkt budget gereserveerd. Afhankelijk van nog te maken keuzes kunnen de benodigde investeringen hoger uitvallen.

Deze opsomming is niet uitputtend, maar geeft een indruk van de aard van toekomstige ontwikkelingen die de gemeentelijke begroting kunnen beïnvloeden.

Op basis van de genoemde uitgangspunten ontstaat een beeld voor de begroting 2026-2029 waarbij de eerste jaren een positief resultaat wordt voorzien, en daarna een negatief structureel saldo.

De komende jaren zijn cruciaal om de nu verkregen ruimte slim in te zetten en toekomstige uitgaven met een structurele doorwerking op verstandige wijze te benutten. Dat leidt tot onderstaand resultaat, waarbij het structurele begrotingssaldo in 2028 en 2029  negatief is.