Prognose budgettaire ruimte 2025 en 2026-2029

In deze paragraaf geven wij een beeld over de ontwikkelingen in het jaar 2025 en over de budgettaire ruimte in voorbereiding op het samenstellen van de programmabegroting 2026-2029. De basis is de besluitvorming tot het opstellen van deze kadernota. 

De budgettaire ruimte is de ruimte die in de begroting overblijft als alle te verwachten kosten zijn afgetrokken. We maken de budgettaire ruimte inzichtelijk, zodat u een integrale afweging kunt maken over hoe de budgetten zijn in te zetten voor de komende vier jaren. 
 
De volgende onderwerpen hebben invloed op de budgettaire ruimte: 
•    Het beginpunt is de stand van de budgettaire ruimte die in de programmabegroting 2025-2028 gepresenteerd is. Hierbij tellen we de gevolgen van de septembercirculaire 2024 en de decemberwijziging op.
•    De technische uitgangspunten voor de begroting 2025, bestaande uit:
                 - de mutaties van de Voorjaarsnota van het Rijk. Dit is een voorbode van de meicirculaire;
                 - de gevolgen van de mutaties in de indexerings- en rentepercentages. 
•    De nieuwe ontwikkelingen die opgehaald zijn in de organisatie. 
•    Begrotingswijzigingen die in 2025 zijn verwerkt. 
 
Deze punten lichten we hieronder toe. Zo ontstaat een totaalbeeld van de budgettaire ruimte die als startpunt dient voor het opstellen van de programmabegroting 2026-2029. 

Onderstaand overzicht laat de actuele budgettaire ruimte zien na vaststelling door onze gemeenteraad van de programmabegroting 2025-2028, inclusief vastgestelde raadsvoorstellen. Tot slot is de jaarschijf 2029 toegevoegd (x € 1.000): 

De algemene uitkering uit het Gemeentefonds is een belangrijke inkomstenbron voor ons. In deze kadernota gaan we uit van de laatst bekende gegevens, waaronder de decembercirculaire 2024 en de voorjaarsnota van het Rijk over 2025 die op 18 april is verschenen. Deze voorjaarsnota geeft een vooruitblik op de rijksbegroting voor de komende jaren. Over de gevolgen worden gemeenten verder geïnformeerd via de meicirculaire 2025. Wanneer de gevolgen van de meicirculaire 2025 op de begroting van onze gemeente bekend en doorgerekend zijn, bieden we deze met een aparte raadsbrief aan de raad aan. In de meicirculaire 2025 verwachten we geen grote accres-effecten door de nieuwe systematiek. Het belang van circulaires voor het resultaat zijn minder groot. 

Een aantal onderwerpen in de voorjaarsnota heeft een grote impact op de financiën van gemeenten en zijn daarom al in deze kadernota meegenomen:

• Demping terugval gemeentefonds 2026
• Bijstelling volume accres o.b.v. CEP 2025
• Afrekening 2024 BTW compensatiefonds
• Jeugdzorg

In 2028 en 2029 krijgen wij € 1 miljoen minder geld vanuit de algemene uitkering op het gebied van jeugdzorg door nieuwe maatregelen en besparingsopgave. Het gaat om: 'Eigen bijdrage Jeugdzorg', 'sturen op trajectduur Jeugdzorg' en 'Indexeren opbrengst Hervormingsagenda'. De verwachting van het Rijk is dat de maatregelen € 1 miljoen oplevert voor de gemeente Nieuwkoop vanaf 2028.  Voorzichtigheidshalve nemen wij geen stelpost op. Een kabinetsbesluit en een standpunt van de provinciaal toezichthouder hierover zijn er nog niet, maar worden wel verwacht.

Jaarlijks stelt onze gemeenteraad via de kadernota vast met welke indexerings- en rentepercentages de budgetten in de begroting stijgen. 

Het Financieel toezichtkader van de provincie geeft financiële kaders aan over reëel ramen. Hierbij kunnen wij rekening houden met de prijsontwikkeling op basis van de percentages in de tabel Prijsindexen CPB CEP. Dit heeft de volgende indexering tot gevolg.

Wij hanteren de onderstaande percentages;
a.    in deze kadernota rekening te houden met de door het CPB geraamde prijsontwikkeling in februari 2025 voor het jaar 2026 van 2,1% (prijs materiële overheidsconsumptie (IMOC); 
b.    in deze kadernota rekening te houden met de door het CPB geraamde loonontwikkeling in februari 2025 voor het jaar 2026 en inhaalcorrectie 2025 cumulerend tot 3,6%;
c.    Een rentepercentage van 2,65% conform het geldende tarief van de ECB.

In deze kadernota zijn onderstaande ontwikkelingen opgenomen. Deze lichten we per programma in de volgende paragraaf toe. 

Volgens artikel 189 van de Gemeentewet moet een gemeente zorgen dat de begroting structureel en reëel in evenwicht is. Een begroting is structureel in evenwicht op het moment dat de structurele baten ieder jaar de structurele lasten dekken. Reëel in evenwicht houdt in dat de ramingen realistisch zijn.

Het structurele saldo van onze gemeente is voor het jaar 2026 structureel en reëel in evenwicht.

Autonome ontwikkelingen omvatten onder meer de volgende onderwerpen en valt in elk programma:

• Indexatie van baten en lasten op basis van inflatie;
• Verwerking van ontwikkelingen binnen gemeenschappelijke regelingen;
• Verwerking van het ICT Beheerplan;
• Verwerking Vaststellen Nota Reserves en voorzieningen 2025;
• Actualiseren van vastgoedbudgetten (totaal alle programma's budget neutraal);
• Aanpassing op basis van de algemene uitkering: verwerking van de decembercirculaire 2024 (raadsbrief), verschuiving van het basisjaar, opname van het jaar 2029 en verwerking van de voorjaarsnota van het Rijk,
• Opname van de kapitaallasten voor het IKC in Nieuwveen in het jaar 2029;
• Aframing van de kapitaallasten voor het zwembad. De dekking wordt gerealiseerd via een aanvullende storting in de reserve in de jaarrekening 2024, waardoor de geraamde kapitaallasten uit de begroting kunnen worden gehaald.