Programma Sociaal domein

We hebben stabiliteit in de hulpverlening nodig om kwetsbare inwoners te kunnen ondersteunen. Om ze te motiveren om mee te doen en ze te stimuleren om eigen regie en verantwoordelijkheid te nemen. Tegelijk is het sociaal domein altijd in beweging, met veranderende wetgeving. Hierdoor is een stabiele dienstverlening aan onze meest kwetsbare inwoners moeilijk. We zetten in op een langdurige samenwerking met onze partners, zodat we samen inwoners beter ondersteunen en continuïteit waarborgen. 

In het sociaal domein is ook preventie van groot belang. Met preventie investeren we in de gezondheid en het welzijn van onze inwoners en besparen we op zwaardere zorg. We willen ervoor zorgen dat mensen niet buiten de boot vallen. Wanneer dat toch gebeurt, willen we dat vroeg signaleren en snel ondersteuning beschikbaar stellen, zodat we erger kunnen voorkomen. We zoeken naar lichte en laagdrempelige oplossingen. Zo ondersteunen we samen met onze partners allerlei mensen in verschillende levensfases: van jongeren met een licht verstandelijke beperking of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt tot ouderen met dementie. En van ouders met zorgen over een verslaafde puber tot mantelzorgers die overbelast dreigen te raken. Gezond leven is onmisbaar voor het welzijn in onze dorpen. Mensen die zich gezond en fit voelen, dragen actief bij aan de samenleving en ondersteunen de economie. 

Door de sterke verbondenheid binnen de dorpen voelen minder mensen zich eenzaam en staan minder mensen buiten de samenleving. In een maatschappij die steeds individualistischer wordt, willen wij de gezondheid en sociale verbinding verder versterken. We focussen daarom op een gezond leven, kansengelijkheid en bestaanszekerheid. Zo investeren we in een vitale en inclusieve samenleving, en kan iedereen meedoen, eventueel met ondersteuning. 

Hieronder lichten we per taakveld of geclusterde taakvelden een aantal in het oog springende thema’s voor 2026 toe.  

Inburgering en Spreidingswet 
Wat willen we bereiken
In samenwerking met gemeente Kaag en Braassem willen we duurzame en humanitaire asielopvang bieden aan vluchtelingen, door het uitvoeren van onze wettelijke taken volgens de Spreidingswet. We willen dit doen op een wijze die past bij de sociale geografie van de beide gemeenten, die bestaan uit meerdere kleine plattelandsgemeenschappen. Ook willen we dat dit aansluit bij de geringe capaciteit bij beide gemeenten om een asielzoekerscentrum (AZC) op te zetten en te beheren. Raadsbesluiten hierover zijn in beide gemeenten aangenomen in april 2024. Daarnaast willen we statushouders zo goed mogelijk begeleiden naar een bestaan in Nederland en bieden we nog steeds onderdak en begeleiding aan Oekraïners die naar Nederland zijn gevlucht.

Wat gaan we ervoor doen
Wat we ervoor gaan doen, hangt nauw samen met de besluiten die door de Tweede Kamer genomen worden. Op dit moment is onduidelijk hoe de situatie er in 2026 uit zal zien. Of de Spreidingswet er nog is, hoe de huisvesting van statushouders wordt geregeld en hoe de situatie in Oekraïne zich ontwikkelt. Voor het hele beleidsterrein geldt dat we op een zorgvuldige en menselijke manier voldoen aan onze wettelijke verplichtingen.

Voor de Spreidingswet wordt nu verwacht dat een definitief besluit over een geschikte locatie pas volgend jaar wordt genomen. Het jaar 2026 staat dan in het teken van het plannen van de realisatie van een AZC, in nauwe samenwerking met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers. Hierbij is veel aandacht voor inbedding in de fysieke en sociale omgeving. Van groot belang is ook een nauwe betrokkenheid van colleges en raden, en goede participatie van omwonenden/belanghebbenden.  Ook zijn tijdige en transparante informatie aan inwoners via de lokale media en websites van de gemeente belangrijk. Er is een raadsklankbordgroep. Na een locatiebesluit wordt snel het initiatief genomen om een klankbordgroep in te stellen, bestaande uit omwonenden en belanghebbenden. Een gezamenlijke projectleider, die de gemeenten aanstelden, regisseert deze processen.   

Start nieuw subsidiebeleid
Wat willen we bereiken
Met de doelen in de Lokale Preventie Agenda als basis, hebben we het subsidiebeleid opnieuw ingericht. In 2026 starten we met de nieuwe werkwijze. Organisaties ontvangen een basissubsidie en kunnen voor andere initiatieven een preventiesubsidie aanvragen. We willen hiermee meer betrokkenheid van verenigingen en clubs die de doelen van de gemeente stimuleren. 

Wat gaan we ervoor doen
We nodigen verenigingen uit om hun activiteitenaanbod waar mogelijk open te stellen voor bijzondere doelgroepen. Ook vragen wij ze om een bijdrage te leveren aan gemeentelijke doelen die beschreven staan in de Lokale Preventie Agenda. In 2025 hadden we op verschillende momenten contact met de verenigingen en clubs in onze gemeente om ze voor te lichten over de nieuwe regeling. Daarmee gaan we door in 2026. Team de Verbinding en de back-office staan klaar om vragen te beantwoorden en mee te denken. De nieuwe regeling voeren we gefaseerd in, zodat de financiële consequenties voor de clubs beperkt zijn.

Uitvoering Jeugdhulp en realiseren Taskforce doelen
Wat willen we bereiken
Ook in 2026 bieden we noodzakelijke jeugdhulp. Lokaal doen we dit door het Jeugd- en gezinsteam Nieuwkoop.  Daarnaast zetten we regionaal gecontracteerde zorg in. Voor 2026 en 2027 houden we rekening met een stijging van de kosten. Dit komt door dat de kosten van jeugdhulp per cliënt toenemen door complexere zorg en hogere loonkosten. Daarnaast worden de effecten van de Taskforce maatregelen naar verwachting pas vanaf 2027 zichtbaar in de begroting.  

Wat gaan we ervoor doen
In 2026 werken we verder aan de maatregelen die door de Taskforce zijn vastgesteld. De nadruk ligt daarbij op het versterken van de lokale Jeugdteams. Daarnaast zijn er maatregelen die zich richten op een slimmere en efficiëntere manier van samenwerken in de regio.

Bouw IKC's en nieuwe Wet planmatige en doelmatige aanpak onderwijshuisvesting 
Wat willen we bereiken
Onze ambities richten zich op drie doelen. Ten eerste zetten we de ontwikkeling van Integrale Kindcentra (IKC’s) voort. We werken aan een duurzame en toekomstbestendige gebouwenvoorraad voor het onderwijs. Deze past bij de behoeften van kinderen, ouders en onderwijs- en opvangpartners. In 2026 bouwen we verder aan de realisatie van IKC De Sluis in Woerdense Verlaat en IKC Het Veen in Nieuwveen. De verhuizing is achtereenvolgend gepland in de herfstvakantie van 2026 en zomervakantie van 2028. Daarnaast willen we borgen dat de beheer- en exploitatieafspraken met onze IKC-partners actueel blijven. Ook moeten ze goed aansluiten bij de praktijk, de geldende wet- en regelgeving en de gezamenlijke doelen van onderwijs en kinderopvang. Tot slot bereiden we ons voor op de nieuwe Wet planmatige en doelmatige aanpak onderwijshuisvesting, die per 1 januari 2026 in werking treedt. Deze wet stimuleert een betere samenwerking tussen gemeenten en schoolbesturen. 

Wat gaan we ervoor doen
In 2026 evalueren we de beheer- en exploitatieafspraken van de bestaande IKC’s. De uitkomsten bespreken we met de LEA-partners (Lokale Educatieve Agenda). Daarnaast ontwikkelen we onze planmatige aanpak van nieuwe investeringen door. Tegelijkertijd verkennen we de mogelijkheden voor een integraler accommodatiebeleid. Tot slot actualiseren we de ‘Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs’ om deze in lijn te brengen met de nieuwe wettelijke mogelijkheden.  

Beheervormen zwembad  
Wat willen we bereiken
We willen in 2026 doorgaan met het professionaliseren van zwembad De Wel. Deze ontwikkeling is de afgelopen jaren ingezet. Ook willen we onze zwembadorganisatie minder kwetsbaar maken en onderzoeken we de mogelijkheden om onze krachten te bundelen met buurgemeenten. 

Wat gaan we ervoor doen
In 2026 is het onderzoek naar de potentiële beheersvormen van Zwembad De Wel afgerond. De voorkeursvariant die nu wordt uitgewerkt is een intensieve samenwerking met de gemeente Kaag en Braassem in de vorm van een gezamenlijk sportbedrijf. Vanuit onze gemeente betrekken we beheer én exploitatie van zwembad De Wel hierbij. Ook liggen er kansen voor het verder professionaliseren van het beheer van een aantal sportaccommodaties. Wanneer we de voorkeursvariant niet kunnen realiseren, dan zijn inspanningen nodig voor een andere verbeterde beheervorm van het zwembad.

Samenwerking sociaal domein met Kaag en Braasem 
Wat willen we bereiken
Om onze inwoners ook in de toekomst de juiste ondersteuning te kunnen bieden, willen we binnen het sociaal domein intensiever samenwerken met buurgemeente Kaag en Braassem. Beide gemeenten staan voor vergelijkbare opgaven: een toenemende vraag naar zorg, krappe arbeidsmarkt, budgetten die onder druk staan én de noodzaak om kwaliteit en betaalbaarheid in balans te houden. Door kennis en capaciteit te bundelen, vergroten we onze slagkracht en kunnen we beter inspelen op de behoeften van inwoners. We werken in de (sub)regio veel met dezelfde partners wat samenwerking logisch maakt.

Wat gaan we ervoor doen
We streven naar een gezamenlijke aanpak op onderwerpen, zoals jeugdzorg, Wmo en participatie. Daarbij richten we ons op het versterken van de uitvoering, het delen van expertise en het verbeteren van de toegang tot ondersteuning. De komende periode verkennen we waar samenwerking het meeste effect heeft. Verder maken we afspraken over de gezamenlijke uitvoering van leerlingenvervoer, het delen van ambtelijke capaciteit in de regio, onderzoek naar een gezamenlijk sportbedrijf, onderzoek naar dienstverlening gericht op werk en werkzaamheden rondom de Spreidingswet. Ook ontwikkelen we een toekomstbestendig model dat recht doet aan de lokale verschillen én onze gedeelde ambities.

Verder uitvoeren van de Lokale Preventie Agenda 
Wat willen we bereiken
In 2024 stelde de gemeenteraad de Lokale Preventie Agenda en het plan van aanpak Gezond en Actief Leven Akkoord vast. Met deze overkoepelende agenda willen we onze rol op het gebied van welzijn, gezondheid en preventie versterken. De agenda besteedt aandacht aan een gezonder leven, met thema’s als alcohol, opvoeding, eenzaamheid, bewegen en budgettering. Het richt zich op laagdrempelige oplossingen en het verstevigen van de vitaliteit en zelfredzaamheid in onze gemeente.   

Wat doen we ervoor
In 2026 gaan we verder met het uitvoeren van de vele actiepunten die in de agenda zijn opgenomen. Een paar voorbeelden zijn de valpreventietrainingen, de doorontwikkeling van welzijn op recept, het opzetten van een papierwinkel, het faciliteren van ontmoeting en maatregelen op het gebied van alcohol en roken. We nodigden maatschappelijke organisaties, verenigingen, stichtingen en inwoners uit om een bijdrage te leveren aan de uitvoering van de agenda. 

Verlenging contract Tom in de Buurt 
Wat willen we bereiken
In 2026 leggen we de verdere basis voor de verlenging van ons contract met Tom in de Buurt. Het belangrijkste uitgangspunt voor de verlenging is de continuïteit van zorg voor onze inwoners. Inwoners weten waar zij terecht kunnen voor ondersteuning en hebben vaak één vast aanspreekpunt. Dit geeft rust en stabiliteit. We zijn over het algemeen tevreden over de geboden ondersteuning en over de goede samenwerking met andere partijen en met ons. Er zijn ook een aantal verbeterpunten benoemd. Een verlenging is een goed moment om die mee te nemen in de afspraken over een nieuw contract.   

Wat gaan we ervoor doen
In een aantal verschillende werkgroepen gaan de gemeenten Nieuwkoop, Kaag en Braassem en Alphen aan den Rijn, en vertegenwoordigers van Tom in de Buurt de afgesproken verbeterpunten verder uitwerken. We kijken gezamenlijk naar de interpretatie van de reikwijdte van de Wmo. Werken we met dezelfde doelen en uitgangspunten, en hebben we dezelfde visie?  We onderzoeken of we de samenwerking moeten intensiveren, specificeren en/of anders moeten benaderen.  Ook kijken we naar de monitoring en evaluatie van de inhoud. Daarnaast onderzoeken we samen met de buurgemeenten, Tom in de Buurt en zorgaanbieders of we ontwikkelingen kunnen vormgeven binnen de huishoudelijke hulp, waarmee we de wachtlijsten verkorten.  

Nieuwe Participatiewet in Balans
Wat willen we bereiken
De Tweede Kamer stemde in april 2025 in met het wetsvoorstel Participatiewet in Balans. In het wetsvoorstel staan ruim twintig maatregelen om de P-wet op korte termijn te vereenvoudigen en verbeteren. Het kabinet wil toe naar een begrijpelijke wet die werkt voor mensen, vanuit vertrouwen en met oog voor de menselijke maat. Doel is dat mensen vanuit de Participatiewet sneller aan het werk kunnen of op een andere manier kunnen bijdragen aan de maatschappij. De maatregelen zijn onder andere gericht op het aantrekkelijker maken van werk naast een uitkering. 

Wat gaan we ervoor doen
Gemeenten krijgen de ruimte om de nieuwe wet stapsgewijs in te voeren. Dat doen we in nauwe samenwerking met de gemeente Alphen aan den Rijn, waar de uitvoering van de Participatiewet is ondergebracht. De inzet is dat de eerste maatregelen per 1 januari 2026 van start gaan. Dit is mede afhankelijk van de behandeling van de wet door de Eerste Kamer.

Jeugdhulp
Op basis van de kostenprognose voor gespecialiseerde jeugdzorg  voor 2025 verwachten we een sterkere stijging van  kosten dan we voorzagen tijdens het opstellen van de Kadernota 2026 .  De reden hiervan is dat de kosten van jeugdhulp oplopen. Ook zijn er in 2026  wel kosten als gevolg van de maatregelen van de Taskforce, maar zijn de opbrengsten nog niet zichtbaar.  De oplopende kosten worden veroorzaakt door de inzet van meer complexe jeugdhulp en gestegen lonen.  Complexe jeugdhulp wordt vaak ingezet door wettelijke verwijzers buiten het jeugd- en gezinsteam  en zijn nauwelijks beïnvloedbaar. De afgelopen jaren lagen deze kosten voor onze gemeente aanzienlijk lager. Hoewel wij op basis van de huidige ontwikkelingen verwachten dat de kosten in de tweede helft weer dalen, is dat niet met zekerheid te zeggen. Tegenover deze extra kosten staan extra inkomsten die de gemeenten via de meicirculaire van het Rijk ontvangen. 

De bijraming voor 2026  en 2027 bedraagt € 300.000  en voor 2028 en 2029 € 150.000.

Maatschappelijke Zorg
Door het uitblijven van het landelijk besluit om het objectieve verdeelmodel in te voeren, verwachten we dat zowel de baten als de lasten niet stijgen, zoals eerder berekend. Daarom stellen we de bedragen bij op basis van de baten en lasten in 2025, plus verwachte indexatie.

Opvang Oekraïne
Deze regeling is verlengd. De baten en de lasten voerden we op in 2026.

Muziekonderwijs
Amendement bij de kadernota over muziekonderwijs verwerkten we in de begroting 2026.

Wij werken samen met andere overheden in een aantal gemeenschappelijke regelingen.

Voor een overzicht en toelichting, zie paragraaf Verbonden partijen. 

Lasten

Inburgering en sociale basis  € 1.447.000 lagere lasten
De regeling voor Oekraïners wordt, in tegenstelling tot eerdere berichten, toch voortgezet in 2026, maar de vergoeding per nacht per bed wordt minder.  In 2025 was dit bedrag ook al verlaagd. Dit wordt verwerkt in de decemberwijziging. 

Het budget van de Verbinding is lager. Dit is een technische wijziging. We hevelen jaarlijks geld over van het inburgeringsbudget naar een regulier exploitatiebudget. De middelen zijn bedoeld voor leerbaarheidstoetsen en vervoerskosten van inburgeraars

Er zijn minder lasten opgenomen voor de Scheve Huisjes. De bouw hiervan was gepland in 2025 en hoewel de voorbereidingen inmiddels in volle gang zijn, verwachten we de echte uitgaven voor de Scheve Huisjes in 2026.  Dit geld wordt overgeheveld. 

Jeugd € 736.000 hogere lasten 
Na vaststelling van de kadernota werd duidelijk dat de kosten van de Jeugdhulp zullen stijgen in 2026 met € 300.000.

Daarmee komt de totale stijging op  €736.000 meer begroot in 2026 dan in 2025.  Dit bestaat uit de € 150.000 verhoging uit de kadernota 2026, € 300.000 verhoging in de begroting 2026 en € 286.000 uit verhoging voorgaande jaren.

Onderwijs € 198.000 lagere lasten

We hebben minder lasten op Onderwijs. In 2025 hadden we extra kosten vanwege de tijdelijke huisvesting voor IKC de Poel. In de zomer van 2025 is IKC de Poel geopend en tijdelijk huisvesting  is in 2026 niet meer nodig.  Dit resulteert in  lagere lasten op onderwijshuisvesting. 

Participatie € 188.000 hogere lasten
Voor Participatie is er een taakmutatie uit de meicirculaire ontvangen van €28.000. Voor het jaar 2025 wordt dit verwerkt in de decemberwijziging. 

Er is daarnaast € 69.000 aan extra uren toegerekend. Dit is een technische verwerking van de personeelsbegroting en verklaart voor een groot deel de hogere lasten. 

Toegang en vroegsignalering € 96.000 hogere lasten

In de decemberwijziging zijn €93.000 extra lasten begroot vanwege indexatie Wmo in verband met vergrijzing. Vanuit het Rijk is dit extra geld binnengekomen via de algemene middelen. 

Volksgezondheid € 119.000 lagere lasten

Door de bezuinigen bij Hecht zijn de lasten voor Volksgezondheid €58.000  lager.  Er is daarnaast €54.000 minder aan uren toegerekend. Dit is een technische verwerking van de personeelsbegroting. 

WMO € 304.000 hogere lasten
Er is €237.000 aan extra uren voor overige maatwerkarrangementen toegerekend. Dit is een technische verwerking van de personeelsbegroting en verklaart voor een groot deel de hogere lasten. 

De overige extra lasten bestaan onder andere uit een al eerder ingeboekte stijging van de uitgaven  voor de opdracht Ondersteuning. 

Baten 

Inburgering en sociale basis € 1.192.000 lagere baten
Voor 2026 zijn er €1.200.000 minder baten voor de regeling voor Oekraïners (maar ook minder lasten). De regeling wordt voortgezet maar we krijgen minder geld per dag per persoon dan in 2025.  

WMO € 89.000 minder baten
Er zijn €96.000 minder inkomsten vanuit het Rijk voor de Wmo door het uitstel van de invoering van het abonnementstarief.   

Reserves

Onttrekkingen €3.640.000 meer onttrokken

• € 3.888.000 meer onttrekkingen door het opheffen reserves en besluiten in de kadernota. 
• € 910.000 minder onttrekkingen door de overheveling van 2024 naar 2025 (en dat hebben we voor 2026 nog niet gedaan). 
• € 83.000 meer onttrekkingen besluiten van de begroting 2025.
• € 579.000 meer onttrokken uit de algemene reserve, om te voldoen aan de vastgestelde nota reserve en voorzieningen. 
  
  Stortingen € 403.000 minder gestort

• € 3.843.000 meer gestort door het opheffen van de reserves (kadernota)
• € 4.114.0000 minder gestort (reserve zwembad die in 2025 begroot stond + jaarrekeningresultaat 2024)
• € 122.000 minder gestort Conform aangepaste dekking strategisch huisvestingplan 2021-2024
•  € 588.000 minder gestort Raadsbesluit aanpassing IKC 13 oktober 2022 (Nieuwveen) in 2025
• € 579.000  meer gestort in de reserve onderwijshuisvesting, om te voldoen aan de vastgestelde nota reserve en voorzieningen. 

.