Paragraaf Duurzaamheid

Uitvoering Duurzaamheidsprogramma 
Met de besluitvorming van het Duurzaamheidsprogramma 2025-2028 zijn de ambities, de uit te voeren projecten en de benodigde financiën voor het verduurzamen van onze gemeente grotendeels vastgesteld. Belangrijke meerjarige uitvoeringslijnen zijn de Regionale Energie Strategie (RES) en het wettelijk verplichte warmteprogramma. Bij de resterende projecten over de periode 2025-2028 gaat veel aandacht uit naar het adviseren en stimuleren van inwoners, bedrijven en organisaties. Het gaat onder andere om de volgende activiteiten: energiescans voor bedrijven, energieadviezen voor zelfbouw & monumenten, natuur- en milieueducatie en het stimuleren van circulariteit bij bedrijven. Er is aandacht voor het verduurzamen van het gemeentelijke vastgoed en monitoring van activiteiten vanuit het programma. Ook zijn we gestart  met het opstellen van een circulaire strategie voor de gemeentelijke organisatie. Naast het duurzaamheidsprogramma zijn er meerdere subsidies en uitkeringen vanuit het Rijk aan de gemeente toegewezen om nieuwe taken uit te voeren. 

Regionale Energiestrategie (RES) 
We werken aan onze RES-opgave van 0,08 TWh duurzame elektriciteitsproductie per jaar door het mogelijk maken van grootschalige opwek van zonne-energie. De gemeenteraad ziet geen mogelijkheden voor grote en middelgrote windturbines binnen haar grondgebied. In 2024 stelde de raad het beleidskader zonne-energie vast. Dit beleidskader bevat voorwaarden en criteria voor het opwekken van zonne-energie voor kleine opstellingen van zonnepanelen (locatie specifieke spoor) en grootschalige veldopstellingen (gebiedsgericht spoor). Het beleidskader helpt initiatieven om binnen de kaders nieuwe ontwikkelingen op te starten. De gemeente houdt hierin de regie door aan te sturen op een 'Greendeal' in combinatie met een 'Energiegemeenschap'. 

Transitievisie Warmte en het warmteprogramma 
In 2024 is de Transitievisie Warmte herijkt. De volgende stap in de warmtetransitie is het opstellen van een warmteprogramma. Dit warmteprogramma moet uiterlijk eind 2026 opgesteld zijn. Hiermee geven we meer richting aan het tijdspad en de manier waarop de dorpen/wijken in onze gemeente naar aardgasvrij gaan. De realisatie van energiegebiedssystemen en trajecten voor energiebesparing en aardgasvrij wonen zetten we door. De nadruk lag ( en ligt) daarbij op de volgende projecten: 

Wijkgerichte aanpak Woerdense Verlaat 
Samen met de dorpsraad stimuleren en informeren we woningeigenaren over woningisolatie en energiebesparing in Woerdense Verlaat. Er liggen mogelijk kansen voor een kleinschalig coöperatief warmtenet. Het initiatief is aangemeld voor een pilot vanuit de provincie Zuid-Holland voor het realiseren van een mini-warmtenet. Daarnaast is er een werkgroep van bewoners die met de branchevereniging voor energie coöperaties de mogelijkheden naar coöperatieve warmte onderzoekt.

Warmtenet Langeraar 
In 2024 is een raadsbesluit genomen voor de aanleg van een warmtenet in Langeraar en de investering van een warmtevoorziening om deze aan te kunnen laten sluiten op het nieuwe Integraal Kindcentrum (IKC) De Poel. Ook is er in 2024 een Warmtenet-investeringssubsidie (WIS) aangevraagd en een warmtebedrijf BV opgericht voor de exploitatie, beheer en onderhoud van het beoogde warmtenet.  De voorwaarde om door te kunnen is dat de WIS subsidie wordt verstrekt. Deze is nodig om de onrendabele top van de warmtenet-investering te overbruggen.

Duurzame gebiedssystemen De Olm en Bovenland
Samen met de Gebiedscoöperatie Nieuwkoop en Verenigde Ondernemers Nieuwkoop werken we aan een slim energiesysteem (energy hub) op en rondom de bedrijventerreinen Bovenland en de Olm. Er zijn meerdere haalbaarheidsonderzoeken uitgevoerd en ondernemers werken aan de realisatie. 

Dorpsactie Duurzaam Ter Aar
In samenwerking met Buurkracht is een aantal inwoners van Ter Aar gestart met een buurtactie. Als gemeente zijn we hierbij aangehaakt en ondersteunen wij dit initiatief waar nodig. Het buurtteam werkt toe naar een isolatieactie om met zoveel mogelijk inwoners van Ter Aar gezamenlijk isolatiemaatregelen in te kopen. Hiermee kan Ter Aar profiteren van collectieve inkoopvoordelen en wordt toegewerkt naar aardgasvrij gereed.

Duurzaamheidsreserve 
Om financiële daadkracht in de omslag naar een duurzamere gemeente te hebben, is een duurzaamheidsreserve ingesteld. De besteding van middelen uit de Duurzaamheidsreserve is gekoppeld aan de maatregelen die zijn gebundeld in het in 2024 vastgestelde 'Duurzaamheidsprogramma 2025-2028'. Daarbij is er vanuit de reserve Duurzaamheid opnieuw €100.000 toegevoegd aan de Subsidieregeling Duurzaamheid. Hiermee kunnen organisaties zonder winstoogmerk een subsidie aanvragen voor initiatieven die bijdragen aan de doelen uit het beleidskader Duurzaamheid. Daarnaast benutten we zoveel mogelijk bestaande en nieuwe subsidiemogelijkheden en biedt de reserve financiële ruimte om in te spelen op nieuwe initiatieven. Toegekende subsidies in 2024, waarvan de uitvoering (deels) in 2025 liggen zijn: 

• Nationaal isolatieprogramma 
  Om inwoners te helpen bij het isoleren van hun (huur)woning heeft het kabinet een Nationaal Isolatieprogramma opgezet. Hiermee krijgt de gemeente Rijksmiddelen om inwoners met slecht geïsoleerde woningen te helpen hun woning energiezuiniger te maken. 
• Uitvoeringskosten Klimaatfonds 
  Om de uitvoering van het klimaatbeleid haalbaar te maken stelt de Rijksoverheid van 2022 tot en met 2030 jaarlijks middelen beschikbaar voor de uitvoeringskosten van gemeenten. De middelen zijn bedoeld om de beschikbare formatie voor duurzaamheid te kunnen continueren en uit te breiden. Ook kan het worden ingezet voor externe advisering. Deze middelen zijn in 2024 volledig benut.
• Uitkering energiearmoede 
  

  De stijgende energieprijzen brengen steeds meer inwoners financieel in de knel. Om deze groep te ondersteunen heeft de gemeente middelen ontvangen voor een eigen aanpak tegen energiearmoede. In 2024 is  onder meer de aanpak voor woningeigenaren gestart. Op 1 oktober 2024 heeft ons college de 'Subsidieregeling Aanpak energiearmoede woningeigenaren gemeente Nieuwkoop' vastgesteld. Inwoners die in 2022 en/of 2023 een eenmalige energietoeslag hebben ontvangen,  konden (en kunnen) een aanvraag indienen voor gratis bodem- of vloerisolatie. De uitvoering van deze regeling verloopt via het Duurzaam Bouwloket.  Ook is een  aanpak voor huurwoningen gestart. In 2024 zijn energiecoaches ingezet voor de huurders van een huurwoning van Woondiensten Aarwoude (WDA).  De energiecoaches gaan langs bij huurders die in 2022/2023 een energietoeslag hebben ontvangen om kleine maatregelen in de woningen aan te brengen en advies over energiebesparing te geven. Zowel de subsidieregeling voor koopwoningen als de aanpak voor huurwoningen dragen bij aan het verminderen van energiearmoede en het verhogen van wooncomfort van de betreffende doelgroep.

Duurzaamheid in relatie tot grondexploitaties 
Er is bij planvorming doorlopend aandacht voor - en inzet  op energiebesparing in woningen en het bouwen van energie neutrale, aardgasvrije wijken. Bij de aanleg van de openbare ruimte zorgen we voor een klimaatbestendige en water robuuste inrichting.  Andere onderwerpen die aandacht krijgen bij nieuwe (woning)bouwprojecten en grondexploitaties zijn bijvoorbeeld natuur inclusief bouwen, energieneutraal bouwen, gebruik van circulaire materialen en klimaatadaptie. Het toepassen van deze duurzaamheidsmaatregelen wordt vastgelegd in het stedenbouwkundigplan en/of meegenomen in het uitzetten van een tender.

Soorten managementplan (SMP) 
Bij het (na)isoleren van woningen kunnen nestelplekken voor vleermuizen en andere soorten verdwijnen. Om verder te kunnen met het isoleren van woningen is een ontheffing op de Natuurbeschermingswet nodig. Hiervoor is een SMP nodig. De aanbesteding hiervoor is in 2024 uitgezet. De verwachting is dat in het voorjaar gestart kan worden met het jaarrond ecologisch onderzoek. Vervolgens zal een gebiedsontheffing worden aangevraagd.